Ο ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΔΙΚΟΣ ΜΟΥ (The Hustler, 1961)

Ο σχεδόν αλκοολικός Φένσον με τον ατίθασο χαρακτήρα ταξιδεύει σε όλη την Αμερική και νικά τους αντιπάλους του στο μπιλιάρδο. Αποφασισμένος να ανακηρυχθεί πρωταθλητής, φτάνει στη Νέα Υόρκη και παίζει με τον Μινεσότα Φατς. Εκεί γνωρίζει και μια αλκοολική γυναίκα που θα ερωτευθεί.

Ο ενθουσιασμός του παιχνιδιού και οι διαφορετικοί χαρακτήρες, αποδίδονται με θαυμαστό τρόπο από τον Ρόμπερ Ρόσεν, ενώ οργανώνει και ένα πολυεπίπεδο πικρόχολο και κυνικό σχόλιο σε χαρακτήρες, κοινωνικές δομές, ηθική. Ο διευθυντής φωτογραφίας Γιουτζίν Σάφταν κέρδισε δίκαια ένα Όσκαρ για τις μαγευτικές ασπρόμαυρες εικόνες του, που μεταφέρουν το γεμάτο καπνούς περιβάλλον μιας αίθουσας μπιλιάρδου.

Ο Μάρτιν Σκορτσέζε δημιούργησε μια συνέχεια, το "Χρώμα του χρήματος" το 1986, επιτρέποντας επίτηδες στον Νιούμαν, που σ'αυτήν την ταινία πρωταγωνιστεί, να ξαναπαίξει τον ρόλο του "Φάστ" Έντι σε μεγάλη ηλικία με τον Τόμ Κρούζ στο ρόλο του νεαρού. Συναρπαστικό σενάριο και εκπληκτικές ερμηνείες.

"ΕΚΠΤΩΤΟΙ ΑΓΓΕΛΟΙ (Fallen Angels / Duo luo tian shi, 1995)"

Ένας επαγγελματίας εκτελεστής σε υπαρξιακή κρίση που αποφασίζει να δώσει ένα τέλος στη καριέρα του και την επαγγελματική του σχέση με την συνεργάτιδά του που είναι ερωτευμένη μαζί του, ένας μουγγός πρώην κατάδικος και νυν αλήτης που του αρέσουν οι νυχτερινές διαρρήξεις σε παγωτατζίδικα και κρεοπωλεία για να ταίζει με το ζόρι αθώους περαστικούς και μία ακόμη γυναίκα που αναζητά την αγάπη είναι οι τέσσερις βασικοί πρωταγωνιστές της πέμπτης κατά σειρά ταινίας του σημαντικού κινέζου δημιουργού.

Παρότι ο γνωστός ακραίος φορμαλισμός και το στυλιστικό ενδιαφέρον του Kar Wai Wong με χρήση σούπερ ευρυγώνιων φακών που δίνουν απίστευτο βάθος πεδίου, "βαριών" φίλτρων, πολλαπλών φορμά (έγχρωμο - απρόμαυρο φιλμ, βίντεο), ασυνήθιστων γωνιών λήψης, σύνθετων καδραρισμάτων (μέσα από καθρέφτες, πίσω από τρεχούμενα νερά), φλερτάρει εδώ επικίνδυνα με την υπερβολή και τον ναρκισσιμό ανατρέποντας την ισορροπία μορφής - περιεχομένου (σε βάρος του δεύτερου), τελικά τα καταφέρνει κυρίως λόγω των ιδιόρρυθμων χαρακτήρων, των κωμικών καταστάσεων, και του ανθρωπισμού που αναδύει το φιλμ.

 

ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΓΙΑ ΚΛΑΜΑΤΑ (The Nutty Professor, 1963)

Ένα ιδιοφυής, αλλά άσχημος, δειλός, συνεσταλμένος και αδέξιος στην καθημερινή του ζωή καθηγητής χημείας, ανακαλύπτει μετά από πολλά αποτυχημένα πειράματα ένα μαγικό υγρό που τον μετατρέπει σ'ένα γοητευτικό κάθαρμα με ενοχλητικά αυξημένη αυτοπεποίθηση, δύναμη και άνεση με τις γυναίκες.

Ο αρχετυπικός μύθος του "Δρ. Τζέκιλ και του κυρίου Χάιντ" που είναι μια παραβολή στο δισυπόστατο των προσωπικοτήτων, παραλλάσσεται κωμικά από τον Τζέρι Λιούις  επιτρέποντάς του να μιλήσει για το "διχασμένο υποκείμενο" και να μας δώσει μία από τις καλύτερες ταινίες του (παρά τις βαρετές επιμέρους στιγμές της) και μία από τις καλύτερες ερμηνείες του, υποδυόμενος και τους δύο αντίθετους χαρακτήρες.

ΥΠΟΘΕΣΗ ΛΑΡΙ ΦΛΙΝΤ (The People vs. Larry Flynt, 1996)

Με αφορμή την έκδοση του Hustler (ενός πορνοπεριοδικού) στις αρχές της δεκαετίας του '70 από τον Λάρι Φλίντ (σήμερα μεγαλοεκδότη 29 εντύπων), ο Μίλος Φόρμαν επιστρέφει στον κινηματογράφο ύστερα από απουσία οκτώ σχεδόν χρόνων, για να επιδοθεί σε μία καυστική σάτιρα της υποκρισίας και του πουριτανισμού της αμερικάνικης κοινωνίας, καταγράφοντας την αλλαγή του κλίματος και της έννοιας της ηθικής, ξεκινώντας από την περίοδο της πολιτικής και κοινωνικής αμφισβήτησης στη δεκαετία του '70 και φτάνοντας ως την επόμενη δεκαετία, περίοδο διακυβέρνησης του Ρίγκαν, με την επιστροφή του πουριτανισμού της σιωπηλής πλειοψηφίας.

Σ'ένα τέτοιο κλίμα ο Λάρι Φλιντ γίνεται στόχος συντηρητικών ομάδων με αποτέλεσμα ν'αρχίσουν οι διώξεις και οι φυλακίσεις του, ακόμα και μία δολοφονική απόπειρα εναντίον του που θα τον περιορίσει στην αναπηρική καρέκλα. Εκμεταλλευόμενος την ισχύ των χρημάτων του, ο Φλιντ οργισμένος θα ξεκινήσει έναν επίμονο και μακροχρόνιο αγώνα που τον οδηγεί ως το Ανώτατο Δικαστήριο, στην προσπάθειά του να του αναγνωριστεί η ελευθερία λόγου και έκφρασης.

Καλογραμμένο σενάριο, άψογες ερμηνείες και μια δυνατή και συγκινητική ιστορία αγάπης (αυτήν του Λάρι Φλιντ για το μοντέλο Αλίθια Λέζαρ που ερμηνεύει με πειστικότητα η γνωστή τραγουδίστρια Κόρτνει Λαβ).

ΣΚΥΛΙΣΙΑ ΜΕΡΑ (Dog Day Afternoon, 1975)

H συναρπαστική αυτή ταινία του Λούμετ εξιστορεί ένα αληθινό περιστατικό που συνέβη στο Μπρούκλιν, όπου μια ένοπλη ληστεία πήρε απροσδόκητη τροπή, όταν μετατράπηκε σε κατάσταση ομηρίας. Οι δύο άτυχοι επίδοξοι ληστές οδηγούνται σε μια αδιέξοδη κατάσταση. Πριν καν προλάβουν να τραπούν σε φυγή, η τράπεζα βρίσκεται περικυκλωμένη από αστυνομικούς και οι ήρωές μας επιλέγουν να κρατήσουν όμηρους τους υπαλλήλους, ώστε να μπορέσουν να διαπραγματευτούν με την αστυνομία. Καθώς η κατάσταση επιδεινώνεται και οι διαπραγματεύσεις με την αστυνομία συνεχίζονται, στο δρόμο αρχίζει να μαζεύεται ένα πλήθος που επευφημεί τους ληστές.

Μέσα στην κοινωνική αναταραχή που επικρατεί στην δεκαετία του ’70, ο Σόνι (τον υποδύεται ο Αλ Πατσίνο), μετατρέπεται για λίγα λεπτά σε αντιήρωα και σύμβολο μιας άλλης κουλτούρας. Η ταινία ανήκει σε μια μεγάλη σειρά ταινιών που έγιναν την δεκαετία του ’70, στις οποίες καθρεφτίζονταν οι γοργά εναλλασσόμενες κοινωνικές, ηθικές και πολιτικές αξίες των τελών της δεκαετίας του ’60, προαναγγέλοντας την αλλαγή νοοτροπίας που θα ακολουθούσε το αμερικάνικο σινεμά (όπου για πρώτη φορά οι διαχωριστικές γραμμές μεταξύ καλού και κακού, σωστού και λάθους, αρχίζουν να θολώνουν, σε ορισμένες περιπτώσεις το έγκλημα να ανταμείβεται, και οι δομές του κοινωνικού συστήματος να αμφισβητούνται).

ΜΙΑ ΜΟΡΦΗ ΣΤΟ ΠΑΡΑΘΥΡΟ (The Innocents, 1961)

Μία γκουβερνάντα του 19ου αιώνα αναλαμβάνει τη φροντίδα δύο παιδιών που ζουν σ'ένα σκοτεινό σπίτι, έχουν συμπεριφορά ενηλίκου και φαίνονται να είναι επηρεασμένα από την προηγούμενη γκουβερνάντα και τον εραστή της.

Υπαινικτικός τρόμος, υποβλητική ατμόσφαιρα, λειτουργική χρήση του ντεκόρ και ιδιοφυής χρήση του διφορούμενου: τα παιδιά είναι όντως κυριευμένα από τις ψυχές των πεθαμένων εραστών, ή όλα είναι φανταστικά αποκυήματα της σεξουαλικά καταπιεσμένης γκουβερνάντας;

Ο Κλέιτον αν και τελικά φαίνεται να γέρνει προς το δεύτερο ερμηνεύοντας έτσι ψυχαναλυτικά τη νουβέλα του Χένρι Τζέημς "Το στρίψιμο της βίδας", στην οποία στηρίζεται το φιλμ, αξιοποιεί στο έπακρο αυτό το διφορούμενο και μας παραδίδει μία από τις ομορφότερες ταινίες τρόμου όλων των εποχών.

Ο ΑΝΕΜΟΣΤΡΟΒΙΛΟΣ ΤΩΝ ΠΑΘΩΝ (Room at the Top, 1959)

Ένας γοητευτικός υπερφιλόδοξος αριβίστας λογιστής της εργατικής τάξης, έρχεται στο βιομηχανικό Γιορκσάιρ, αποφασισμένος να πετύχει. Στο δρόμο του θα συναντήσει τον έρωτα της ζωής του και το δίλημμα αγάπη ή καριέρα, θα ανακύψει κοφτερό και επίμονο.

Σε μια εποχή που το ακραίο ερωτικό πάθος, η μικροαστική υποκρισία και οι ταξικές αντιπαλότητες παρέμειναν θέματα - ταμπού για τη χαρούμενη και γεμάτη ψευδαισθήσεις βρετανική κινηματογραφία, ο πρωτοεμφανιζόμενος Τζακ Κλέιτον εξαπέλυσε στα έκπληκτα και σοκαρισμένα βλέμματα των πουριτανών βρετανών, την αλήθεια της κατάστασης χωρίς φτιασίδια και υπερβολές.

Η ταινία αποτελεί κατά κάποιον τρόπο ένα μεταβατικό έργο ανάμεσα στη παραδοσιακή αγγλική δραματουργία και το νέο ανατρεπτικό ύφος της σχολής του free cinema, με διεισδυτική σκιαγράφηση της κοινωνικής ατμόσφαιρας στη βιομηχανική επαρχιακή Αγγλία, καλοδουλεμένο σενάριο και υπέροχες ερμηνείες απ'όλους.

Ο ΦΙΛΟΣ ΜΟΥ ΚΙ ΕΓΩ (Withnail and I, 1987)

Δυο άνεργοι ηθοποιοί, ο Γουιδνέιλ και ο Μάργουντ, αποφασίζουν να εγκαταλείψουν την παρακμιακή ζωή τους στο Λονδίνο του 1969, για ένα σαββατοκύριακο στην εξοχή. Η κατάσταση που τους περιμένει εκεί όμως, δεν είναι τόσο ειδυλλιακή και η έξη τους στο ποτό και στην αποτυχία μοιάζει να τους ακολουθεί παντού.

Ένας πρώην ηθοποιός αποφασίζει να καταγράψει στο χαρτί και να μεταφέρει στο σελιλόιντ τις προσωπικές του εμπειρίες και το αποτέλεσμα είναι μία από τις καλύτερες αγγλικές ταινίες όλων των εποχών. Ισορροπώντας επιδέξια ανάμεσα στο κωμικό και το δραματικό, με εκπληκτικά διαλογικά κομμάτια, προσεγμένους δεύτερους χαρακτήρες, μα πάνω απ'όλα με την απίστευτη ερμηνεία του Ρίτσαρντ Γκραντ στον αλησμόνητο χαρακτήρα του θανατηφόρα σαρκαστικού Γουιδνέιλ, η ταινία με μια αφοπλιστική ειλικρίνια και με γλυκόπικρη διάθεση μιλά για το τέλος μιας φιλίας, μιας ολόκληρης εποχής (των λονδρέζικων swinging 60s και της μποέμικης αμφισβήτησης) και για το αδυσώπυτο της σκληρής πραγματικότητας από την οποία δεν μπορούμε να αποδράσουμε ούτε με το αλκοόλ, ούτε με τις διήμερες εξορμήσεις στην εξοχή.

Το φινάλε όπου ο πληγωμένος συναισθηματικά Γουιδνέιλ απαγγέλει δυνατά Άμλετ μπροστά στους αδιάφορους λύκους και κάτω από ασταμάτητη βροχή, δηλώνοντας την διαφορετικότητά του και την αντίστασή του σ'έναν κόσμο υποκρισίας και ανοησίας, σου ραγίζει την καρδιά.

ΠΑΡΑΝΟΜΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ (The Proposition, 2005)

Ο σερίφης Κάπτεν Στάνλει προτείνει στον παράνομο Τσάρλι να τον παραδώσει τον αδερφό του που κρύβεται στα βουνά, κατηγορούμενος μαζί με τ'αδέλφια του για τη σφαγή μιας ολόκληρης οικογένειας και να γλιτώσει έτσι την κρεμάλα.

Σε σκηνοθεσία του Τζον Χίλκοτ και σε σενάριο και μουσική του Νικ Κέιβ, τούτη εδώ η ταινία, σκληρή και βίαιη δανείζεται τους κώδικες του γουέστερν, για να μεταφέρει ένα υπαρξιακό σχόλιο σχετικά με το κακό που βρίσκεται μέσα σε κάθε άνθρωπο. Η άνυδρη αυστραλιανή έρημος μετατρέπεται σε τέλειο σύμβολο της άνυδρης φύσης όλων των χαρακτήρων, που ορμώμενοι από το ένστικτο της επιβίωσης μέσα σ'ένα εχθρικό περιβάλλον εξωτερικεύουν την ερεθισμένη επιθετικότητά τους για να επιβιώσουν.

Ένα πανέμορφο πορτρέτο της άσχημης εγωιστικής φύσης του ανθρώπου και μια σπαρακτική υπενθύμιση για το εύθραυστο του ανθρώπινου χαρακτήρα και της αδυναμίας του να σταθεί στο ύψος των αρετών και ιδεωδών που πρεσβεύει, όταν απειλείται η επιβίωση και η ασφάλειά του.

ΓΡΑΜΜΑ ΜΙΑΣ ΑΓΝΩΣΤΗΣ (Letter from an Unknown Woman, 1948)

"Την ώρα που θα διαβάζεις αυτό το γράμμα εγώ θα είμαι πιθανότατα νεκρή. Αν καταφέρει να φτάσει στα χέρια σου, θα μάθεις πως έγινα δικιά σου, ενώ εσύ δεν γνώριζες ούτε ποια ήμουν, ούτε και αν υπήρξα ποτέ..." Με αυτόν τον τρόπο ξεκινά μία πό τις πιο δυνατές ιστορίες ανεκπλήρωτης αγάπης που διηγήθηκε ποτέ το σινεμά.
 
Ένα κορυφαίο ρομαντικό μελόδραμα από τον Μαξ Οφίλς, τον σκηνοθέτη που ο Τριφό θεωρούσε "τον καλύτερο γάλλο σκηνοθέτη μαζί με τον Ζαν Ρενουάρ" και ο θρυλικός κριτικός Άντριου Σάρις θεωρούσε ότι "έδωσε στην κίνηση της κάμερας τις πιο σπουδαίες στιγμές στην ιστορία του σινεμά".

Στο τελευταίο της γράμμα η Λίζα που αγάπησε με όλη της την ψυχή τον Στεφάν γράφει: "Η ζωή μας μπορεί ν'αλλάξει από τόσο μικρά πράγματα. Περνούν τόσοι, ο καθένας με το πρόβλημά του...τόσα πρόσωπα που χάνεσαι πια...τώρα πια ξέρεις πως τίποτα δεν γίνεται τυχαία...κάθε στιγμή είναι μετρημένη, κάθε βήμα υπολογισμένο...αν είχες καταλάβει αυτό που πάντα είχες...θά'χες αυτό που δεν χάνεις ποτέ"

DETOUR (1945)

Ένας νεαρός άνδρας κατατρεγμένος από τη μοίρα, αφηγείται την ιστορία του από τη Νέα Υόρκη στο Λός Άντζελες όπου βρίσκεται η αρραβωνιατικιά του για να πραγματοποιήσει τα όνειρά της και να γίνει ηθοποιός.

Γυρισμένο με μόλις 30 χιλιάδες δολλάρια, σε έξι μέρες, με πρωταγωνιστές τέσσερα πρόσωπα και με έξι συνολικά εσωτερικές σκηνές που γυρίστηκαν μακρυά από το Λός Άντζελες, θεωρείται ένα από τα κορυφαία φιλμ νουάρ. Αφήγηση off, ασυνήθιστα τράβελινγκ, αλλαγή φωτισμών ακόμα και μέσα στο ίδιο πλάνο, εφευρετική σκηνοθεσία στην δημιουργία κλειστοφοβικής ατμόσφαιρας και ένα πεσιμιστικό σχόλιο για τη σκληρότητα της μοίρας και το παράδοξο της ζωής, που αγγίζει τα όρια της τραγωδίας.

 

ΔΑΜΑΖΟΝΤΑΣ ΤΑ ΚΥΜΑΤΑ (Breaking the Waves, 1996)

Βαθιά χριστιανική ταινία πάνω στην έννοια της αγάπης και της καλοσύνης. "Μέτρο της αγάπης είναι η θυσία" και η Μπες που αγαπά απόλυτα, οδηγείται αυτοβούλως στην απόλυτη θυσία, αφού πρώτα ταπεινωθεί, εξευτελισθεί, διαπομπευθεί και εξοστρακισθεί, για να σωθεί ο αγαπημένος άλλος. Η Μπες ενσαρκώνει την ουσία της χριστιανικής διδασκαλίας σε αντίθεση με την εκκλησιαστική κοινότητα που έχασε τον δρόμο της και εκφυλίστηκε σε έναν ακόμη μηχανισμό εξουσίας.

Προκειμένου να μετριάσει την συγκινησιακή δύναμη του θέματος και για να δημιουργήσει μία ισχυρή εντύπωση νατουραλισμού, ο Τρίερ εφαρμόζει πολλές τεχνικές αποδραματοποίησης: πηδήματα στον άξονα, ασύμμετρα, "άτεχνα" καδραρίσματα, κάμερα στο χέρι, πλάνα που στο σύνολό τους ή εν μέρει είναι φλου, φυσικοί φωτισμοί, παντελής σχεδόν απουσία τεχνητών φωτισμών με αποτέλεσμα αντισυμβατικό (κόκκος, σκοτεινότητα προσώπων και χώρων), ματιές της Μπες κατευθείαν στην κάμερα, cuts που αποπροσανατολίζουν εντελώς ως προς την προηγούμενη θέση των προσώπων, κ.α. δημιουργώντας έτσι ένα μοντέρνο φιλμ αναφοράς που αναδεικνύει την δυναμική της φόρμας. Τα πανοραμικά πλάνα στις τοποθεσίες, σαν εμβόλιμα ιντερλούδια, ήταν για τον σκηνοθέτη «η ματιά του Θεού στο τοπίο καθώς η ιστορία ξεδιπλώνεται, σαν να επιβλέπει τους χαρακτήρες...» 

Η ΑΥΓΗ (Sunrise: A Song of Two Humans, 1927)

Μετά την επιτυχία του "Νοσφεράτου", το Χόλλυγουντ πρότεινε στον γερμανό σκηνοθέτη το γύρισμα ενός μελοδράματος και μέσα σε απόλυτη καλλιτεχνική ελευθερία κατά το γύρισμα (συνθήκη εξαιρετικά σπάνια για το Χόλλυγουντ), ο Μουρνάου σε μεγάλο λυρικό οίστρο, συγκεράζει τον γερμανικό εξπρεσιονισμό με τον χολυγουντιανό ρομαντισμό και συνθέτει μία από τις κορυφαίες ταινίες όλων των εποχών (οι κριτικοί της "νουβέλ βαγκ" τη χαρακτήρισαν "την καλύτερη ταινία όλων των εποχών"). Η ιστορία της απλή αλλά αποκτά αρχετυπικές και πανανθρώπινες διαστάσεις, κάτι που επιδίωξε συνειδητά ο Μουρνάου και γι'αυτό εξάλλου τα πρόσωπα της ταινίας δεν έχουν ονόματα αλλά λέγονται "ο Άντρας", "η Γυναίκα του", και "η Γυναίκα της Πόλης".

Ο Άντρας παρασύρεται από τη γυναίκα της πόλης και αποφασίζει να ξεφορτωθεί την σύζυγο ρίχνοντάς την στο ποτάμι. "Είναι η ιστορία δύο ανθρώπινων όντων. Αυτό το τραγούδι του Άντρα και της Γυναίκας που δεν ανήκει πουθενά και που ανήκει παντού μπορούσε να εκτυλίσσεται σε οποιονδήποτε τόπο και οποιαδήποτε εποχή. Παντού όπου ανατέλει και δύει ο ήλιος, στο στρόβιλο των πόλεων, ή στον καθαρό αέρα ενός αγροκτήματος, η ζωή είναι πάντα ίδια, άλλοτε πικρή, άλλοτε γλυκιά, με τα γέλια και τα δάκρυά της, τα λάθη της και τις συγγνώμες της" (Μουρνάου).

Μια συνηθισμένη ερωτική ιστορία με μια συζυγική απιστία και ένα απλό μελόδραμα, μετατρέπονται στα χέρια του ιδιοφυούς γερμανού σκηνοθέτη σε μια αρχετυπική ταινία πάνω στις έννοιες της εξάρτησης, της εμπιστοσύνης, της προδοσίας, της μοναξιάς και σ'ένα κορυφαίο έργο τέχνης με προσεγμένες κινήσεις της μηχανής, επιλεγμένες γωνίες λήψης, εξαίρετα τράβελλινγκ, εμπνευσμένα καδραρίσματα και σκηνές που χαράσσονται ανεξίτηλα στην μνήμη μας.