Ο ΑΝΘΡΩΠΑΚΟΣ (Un borghese piccolo piccolo / An Average Little Man, 1977)

Ο Τζιοβάνι Βιβάλντι είναι ένας δημόσιος υπάλληλος έτοιμος να βγει στη σύνταξη που θα κάνει το παν για να μπορέσει να διορίσει τον γιό του στο δημόσιο (μυείται ακόμα και στη μασονία για να πετύχει το σκοπό του) και τη στιγμή που όλα είναι έτοιμα, μία αδέσποτη σφαίρα σκοτώνει τον γιό του. Αποφασίζει να πάρει το νόμο στα χέρια του. Από τη στιγμή αυτή το ύφος της ταινίας αλλάζει ριζικά.

Από τις σημαντικότερες ταινίες του '70, σκηνοθετημένης από έναν μάστορα της ιταλικής κωμωδίας (Μάριο Μονιτσέλι), αυτήν η τραγική σάτιρα αποτελεί μία ολοκληρωμένη απεικόνιση της μικροαστικής ψυχολογίας (η πιστή μετάφραση του τίτλου είναι "μικρο-μικροαστός"), της κρατικής αδιαφορίας, της βίας και της αυτοδικίας,  ένας σχολιασμός της τρομοκρατίας και της μασονίας και μία επιδέξια κίνηση ανάμεσα σε είδη και στυλ (ξεκινά σαν ανάλαφρη σάτιρα, για να περάσει στην τραγωδία και από κει στο ψυχολογικό θρίλερ με διαστάσεις "υπαρξιακού τρόμου"). Στους χαρακτήρες και στις καταστάσεις θα συναντήσουμε σε εκπληκτικό βαθμό, πολλά κοινά με την δικιά μας ελληνική ψυχολογία και πραγματικότητα.

Ο Τζιοβάνι είναι ένας γνήσιος εκπρόσωπος της μικροαστικής τάξης (της πλατιάς βάσης της κοινωνίας), που ενσωματώνει όλα τα χαρακτηριστικά της γνωρίσματα: αφέντης στο σπίτι (με τη γυναίκα σκλάβα), δουλικός στους ανωτέρους του, βάρβαρος και απολίτιστος (βρίζει συνεχώς όταν οδηγά και χωρίς ενδοιασμούς κλέβει την θέση πάρκινγκ από έναν άλλον), κουτοπόνηρα γλείφει εκεί που πιστεύει ότι θα εξασφαλίσει ένα μέσο για το γιο του, απαρνιέται ακόμα και την καθολική του πίστη για να γίνει μασόνος, τρέφει μεγάλη εικόνα και καυχιέται για τον εαυτό του, ενώ λατρεύει τον γιο του (ως προέκταση και συνέχεια του εαυτού του) με μια αγάπη ευνουχιστική (εξαρτημένοι ο ένας από τον άλλον).

Η αγάπη και το αληθινό νοιάξιμο υπάρχει μόνο για την οικογένειά του. Ο κόσμος του ξεκινά και τελειώνει σ'αυτήν. Όλοι οι υπόλοιποι είναι εχθροί από τους οποίους όπως διδάσκει και στον γιο του, πρέπει να φυλάγεται. Συνάπτει σχέσεις φορώντας την μάσκα της επίπλαστης ευγένειας και του ενδιαφέροντος, μόνο μ'αυτούς που ενδέχεται να εξυπηρετήσουν τα συμφέροντά του. Οι άλλοι υπάρχουν απλώς ως μέσον (ένα άψυχο εργαλείο) για το πολύτιμο εγώ του. Αυτήν η εγωιστική περιχαράκωση όχι μόνο δεν θα καμφθεί από τα πλήγματα του θανάτου, αλλά θα ισχυροποιηθεί περισσότερο.

Υπάρχουν εξαιρετικές σκηνές στην ταινία (με σατυρική διάθεση και γνώριμο συμβολισμό, όπως για παράδειγμα οι υπάλληλοι που δεν φαίνονται πίσω από τις στοίβες των φακέλων) και θαυμαστά ευρήματα (η έκρηξη των φερέτρων από τα πτωματικά αέρια), αλλά η αγαπημένη μου είναι αυτήν του αποχαιρετισμού του Τζιοβάνι από τους υπόλοιπους συναδέλφους του στο γραφείο (δες βίντεο). 

Το αρχικό φαινομενικό ενδιαφέρον και η δήθεν συγκίνηση για την συνταξιοδότηση του Τζιοβάνι γρήγορα εξανεμίζονται, αφήνοντας τον μόνο στη μέση να απευθύνεται σε αδιάφορες γυρισμένες πλάτες. Πέρα από τις  ψευδοσυναισθηματικά φορτισμένες τυπικότητες, στην πραγματικότητα κανείς δεν νοιάζεται για κανέναν. Μοντέρνα και λιτή γραφή που συμπυκνώνει τέλεια μία ακόμα προβληματική του φιλμ. Την αστοχία της ζωής και την απόλυτη μοναξιά. 

2 σχόλια:

crispy είπε...

Και τι ερμηνεια ο Σορντι!

Giorgos Kormikiaris είπε...

Εκπληκτική ερμηνεία!