ΜΥΣΤΙΚΗ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΓΙΑΚΟΥΖΑ (The Yakuza, 1974)

Ένας αμερικανός, ο Χάρυ Κίλμερ (Ρόμπερτ Μίτσαμ) επιστρέφει στην Ιαπωνία μετά από πολλά χρόνια (ήταν εκεί κατά τη διάρκεια του πολέμου), προκειμένου να σώσει την απαχθείσα κόρη του φίλου του Τζορτζ από την Γιακούζα (την ιαπωνική μαφία). Εκεί θα συναντήσει την γυναίκα με την οποία είχε σχέση μαζί της, η οποία θα τον συστήσει στον αδερφό της Κεν. Μαζί θα αντιμετωπίσουν τους κακούς. Μία συγκλονιστική αποκάλυψη προς το τέλος της ταινίας θα ανατρέψει τα δεδομένα.

Έξοχο γκαγκστερικό φιλμ, που περιγράφει τις τελετουργίες και τους κώδικες της γιακούζα (το σενάριο είναι του Πωλ Σρέιντερ), αναδυκνείει την πολιτισμική διαφορετικότητα, αλλά και την βαθύτερη ομοιότητα μερικών "ψυχών", που ορμώνται από τις ίδιες αξίες υπερκερνώντας αυτές τις πολιτισμικές διαφορές της επιφάνειας, στοχάζεται πάνω στο φαίνεσθαι και το είναι (αυτό που φαίνεται στο βλέμμα δεν ανταποκρίνεται κατ' ανάγκη σε αυτό που είναι αληθινό - γι'αυτό ας μην βγάζουμε βιαστικά συμπεράσματα) και υμνεί την νουάρ ηθική περί καθήκοντος, υποχρέωσης, ανταπόδωσης.

"Όταν ένας αμερικανός τρελαίνεται, ανοίγει τα παράθυρα και πυροβολεί, όταν το παθαίνει ο ιάπωνας κλείνεται στον εαυτό του και αυτοκτονεί" λέει κάποια στιγμή ο νεαρός αμερικάνος στον Χάρρυ, σκιαγραφώντας την βασική διαφορά στάσης και νοοτροπίας ανάμεσα στην Δύση (εξωστρεφής δράση) και στην Ανατολή (εσωστρεφή στωικότητα). Ο Κεν απορροφά τον πόνο τόσων χρόνων στωικά και αδιαμαρτύρητα, ενώ ταυτόχρονα παραμένει απόλυτα πιστός στις αξίες του (εκπληρώνει με κίνδυνο της ζωής του την υποχρέωση απέναντι στον άνθρωπο που του προκάλεσε τόσο συναισθηματικό πόνο). Πίστη και προσήλωση σε Αξίες πάνω και πέρα από προσωπικές συμπάθειες και αντιπάθειες (το μεγάλο ηρωικό δίδαγμα της νουάρ ηθικής και ειδικά της ευρωπαικής).

Οι πολιτισμικές διαφορές υπαγορεύουν μεν διαφορετικούς τρόπους δράσης (διαφορετικές μορφές στην επιφάνεια) αλλά αυτό δεν σημαίνει κατ'ανάγκην και διαφορετικές φύσεις (διαφορετικές ουσίες στο βάθος). Οι ίδιες ιδέες και αξίες μπορεί να εμφορούν ανθρώπους και λαούς, πίσω από τις όποιες πολιτισμικές διαφορές τους. Ο Χάρυ παρ'ότι αμερικανός διατρέχεται από τον ίδιο κώδικα τιμής με αυτόν του Κεν και στο συνταρακτικό φινάλε θα επιδείξει το ίδιο πνεύμα αυτοθυσίας και προσήλωσης σε αρχές με αυτόν. Ο Τζορτζ με τον ιάπωνα αρχηγό της γιακούζα τα βρίσκουν, διότι κινούνται από την ίδια καιροσκοπική και συμφεροντολογική (ιδιοτελή) αντίληψη (εδώ σχολιάζεται και η σύχρονη  οικονομική αντίληψη του κέρδους της καπιταλιστικής λογικής - που επίσης υπερκερνά τις πολιτισμικές διαφορές - σε αντίθεση με την παραδοσιακή ανιδιοτελή προσήλωση σε αξίες πνευματικές).  

Η σκηνοθεσία και η αφήγηση από τον Πόλακ ακολουθεί τους ράθυμους ανατολικούς ρυθμούς και την φιλοσοφία του ζεν περί ακινησίας, αποστασιοποίησης και σύνθεσης των αντιθέτων. Πλάνα στατικά και συμμετρικά, μελετημένες κινήσεις της κάμερας με ιδιαίτερη πλαστικότητα, εκφραστικές γωνίες λήψης, επιμηκυμένοι χρόνοι που δημιουργούν βραδύτητα, τελετουργική σκηνοθεσία των λίγων σκηνών δράσης με αποκορύφωμα την είσβολή του Χάρυ και του Κεν στο άνδρο των γκάγκστερ, όπου η δράση με την ακινησία (οι δύο διαφορετικές στάσεις που σχολιάστηκαν πιο πάνω) εναλάσσονται εκπληκτικά μέσα στην ίδια σκηνή.

Δεν υπάρχουν σχόλια: